Τρίτη 24 Ιουνίου 2014

Μερικές σκέψεις προκειμένου να ορίσουμε θετικά το Πανεπιστήμιο



ΑΝΤΙ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΟΣ…                 

Θεωρώντας πως τα τελευταία χρόνια έχουν γραφτεί πολλά κείμενα και ανακοινώσεις ενάντια στην εκπαιδευτική αναδιάρθρωση που προσπαθούν να επιβάλλουν, τα σχήματα της Αρ.Εν. ΕΚΠΑ, με αφορμή και το προσχέδιο του Οργανισμού του ΕΚΠΑ, κρίναμε αναγκαίο να στρέψουμε την προσοχή της πανεπιστημιακής κοινότητας όχι μόνο στην κριτική των μεταρρυθμίσεων που καταστρέφουν το πανεπιστήμιο αλλά και να προτάξουμε το δικό μας αντιπαράδειγμα του πανεπιστημίου των αναγκών μας.

Οι αλλαγές οι οποίες προωθούνται εδώ και χρόνια από τις εκάστοτε κυβερνήσεις ανεξαρτήτως πώς τις βαφτίζουν (αναθεώρηση αρ.16, 4009/2011, σχέδιο αθηνά I, II) έχουν ένα στόχο: την διάλυση του δημόσιου, δωρεάν χαρακτήρα του πανεπιστημίου. Δίδακτρα, διαγραφές, συγχωνεύσεις, απολύσεις, κατάργηση φοιτητικής μέριμνας, πειθαρχικά, απαξίωση συλλογικών οργάνων, συμβούλια ιδρύματος, είναι ένα μόνο κομμάτι από το πανεπιστήμιο που θέλουν να επιβάλουν. Αν και το πανεπιστήμιο όπως ήταν δομημένο πριν από αυτές τις ραγδαίες αλλαγές δεν μας κάλυπτε και δεν μπορούμε να το υπερασπιστούμε στο σύνολό του, το μέλλον του φαντάζει ακόμα χειρότερο. Θα είναι ένα ίδρυμα που δεν θα χωράει κανέναν και καμία μας, ένα ίδρυμα στις επιταγές της αγοράς, του ανταγωνισμού, των επιχειρήσεων.

Παρότι το φοιτητικό κίνημα έκανε προσπάθειες ώστε να αποτραπούν οι ανωτέρω μεταρρυθμίσεις, δεν καταφέραμε να βρούμε το συλλογικό όραμα απέναντι στο μέλλον που μας ετοιμάζουν. Αντί να προσπαθούμε με συλλογικές δράσεις να κάνουμε την αφήγηση του πανεπιστημίου των αναγκών μας πράξη, εμμείναμε στην κριτική των νομοπλαισίων χρησιμοποιώντας μόνο παραδοσιακές μορφές διεκδήκησης και αγώνα.
Το παρακάτω κείμενο θέλουμε να αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα μιας κουβέντας στα πλαίσια όλης της πανεπιστημιακής κοινότητας με θέμα το πανεπιστήμιο που οραματιζόμαστε. 


 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ                                     .              

συνδιοίκηση
Το βασικό χαρακτηριστικό της διοικητικής λειτουργίας του πανεπιστημίου περιγράφεται στην έννοια του αυτοδιοίκητου, δηλαδή της διοίκησης του  από κοινού με όλα τα κομμάτια της Ακαδημαϊκής κοινότητας μέσω των δημοκρατικών διαδικασιών και όχι από τους managers. Παρέμβαση δηλαδή των φοιτητών και των εργαζομένων με όρους συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων και στις ψηφοφορίες. Kάτι τέτοιο θα έχει ως αποτέλεσμα την ικανοποίηση των πραγματικών αναγκών του πανεπιστημίου και όχι την υλοποίηση των σχεδίων των ιδιωτικών εταιρειών που θέλουν να παρεισφρήσουν σε αυτό. Αυτό το πλαίσιο λειτουργίας είναι αναπόσπαστο, λοιπόν, και από μια δημοκρατική διαδικασία εκλογής των οργάνων της διοίκησης του Πανεπιστημιακού Ιδρύματος, ανοιχτή στο σύνολο της Πανεπιστημιακής κοινότητας.

Η αρχή της συνδιοίκησης είναι αυτή που θα εμπλέξει τα άμεσα ενδιαφερόμενα κομμάτια του Πανεπιστημίου, φοιτητές, καθηγητές και διοικητικούς στα  όργανα διοίκησης και η εξουσία δεν θα συγκεντρωθεί στη διοίκηση του ΕΚΠΑ και σε λίγους μόνο τεχνοκράτες (βλ. Συμβούλια Διοίκησης).

Η διάρθρωση του Πανεπιστημίου θα διέπεται από δημοκρατία και ελευθερία. Για την πραγμάτωση αυτού προϋποτίθεται, η κατάργηση των εφαρμογών του νόμου-πλαισίου, των Συμβουλίων Διοίκησης –τα οποία έχουν γνώμονα το ιδιωτικό συμφέρον και τις εκάστοτε εργολαβίες- και των νέων Κοσμητειών, οι οποίες συγκεντρώνουν υπερεξουσίες.

Γενική Συνέλευση του Φοιτητικού Συλλόγου
Η ίδια η φύση της διαδικασίας με τα χαρακτηριστικά της αμεσοδημοκρατικής οριζόντιας επικοινωνίας όλων των φοιτητών και φοιτητριών συνιστά το βασικό οδοδείκτη για το πώς πρέπει να είναι οι διαδικασίες εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας. Είναι εκείνη η διαδικασία η οποία βάση της ελεύθερης διακίνησεις των ιδεών μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την όσμωση του φοιτητικου συλλόγου. Η Γ.Σ. θα πρέπει να έχει, όχι μόνο τύποις αλλά ουσιαστικά, αποφασιστικό χαρακτήρα για τη φοιτητική κοινότητα. Οι αποφάσεις της συνάμα να αποτελούν και τμήμα των κοινών διαδικασιών εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας εν συνόλω. 

Συνδικαλιστική δράση
Η οργάνωση της συνδικαλιστικής δράσης αποτελεί δικαίωμα. Είναι το δικαίωμα της συμμετοχής των πολιτικών συλλογικοτήτων  και μορφωμάτων στην πολιτική τοποθέτηση εντός του Φοιτητικού Συλλόγου. Οι πολιτικές συλλογικότητες με τη δράση και την τοποθέτησή τους συμβάλουν στην εμβάθυνση των δημοκρατικών διαδικασιών. Μέσα από τη διαδικασία των φοιτητικών εκλογών για τη συγκρότηση οργάνων της φοιτητικής κοινότητας, όπως το Διοικητικό Συμβούλιο του Φοιτητικού Συλλόγου, οι συζητήσεις, οι διεργασίες και οι τοποθετήσεις του Φοιτητικού Συλλόγου κατοχειρώνονται και θεσμοθετούνται. Τέλος, και στο πλαίσιο της δημοκρατικής παρακαταθήκης των καταστατικών των Φ.Σ. τα φασιστικά μορφώματα δεν έχουν θέση στο χώρο του Πανεπιστημίου, καθώς δε μπορεί να λειτουργεί ως χώρος οργάνωσης και διάδοσης της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού, του εθνικισμού, του σεξισμού, παρά μόνο να λειτουργεί σαν ένα εργαστήρι δημοκρατίας και ισότητας.

Διοικητικό προσωπικό
Οι εργαζόμενοι είναι οργανικό κομμάτι του Ιδρύματος. Αυτό σημαίνει ότι οι διοικητικοί υπάλληλοι οποιασδήποτε κατηγορίας υπάγονται στο πανεπιστήμιο σε καθεστώς συλλογικών συμβάσεων οι οποίες τους κατοχυρώνουν όλα τα επαγγελματικά, συνδικαλιστικά, ασφαλιστικά δικαιώματα τους. Η πρόσληψη τους προφανώς γίνεται με αξιοκρατικά κριτήρια μέσω της εκάστοτε διαδικασίας πρόσληψης δημοσίων υπαλλήλων.  Προφανώς το πανεπιστήμιο και η διοίκηση του δεν μπορούν να υποκαταστήσουν αυτό το εργασιακό καθεστώς με εργολαβίες και σχέσεις ιδιωτικού δικαίου, ούτε να αναλαμβάνει το ρόλο της εργοδοτικής τρομοκρατίας.
Ακόμα περισσότερο θα πρέπει να δίνεται ο χώρος και η ελευθερία οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να μπορούν να ορίζουν την οργάνωση της εργασίας τους, μέσα από τις δικές τους διαδικασίες, με βασικές αξίες την πραγματική συνεργασία και την αλληλεγγύη. Έτσι οι εργαζόμενοι θα αποκτήσουν πραγματικά λόγο για το πανεπιστήμιο και τις ζωές τους, με πρόταγμα χειραφετητικό.



ΦΟΙΤΗΣΗ

έννοια
Βασικές αξιακές αρχές του πανεπιστημίου είναι η υπόσταση του εκτός από δημόσιο, δωρεάν και δημοκρατικό να είναι και μαζικό.  Η έννοια του μαζικού δεν προϋποθέτει μόνο την ελεύθερη εισαγωγή αλλά και τη διαμόρφωση των συνθηκών αυτών ώστε κάθε φοιτητής και φοιτήτρια να έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει απρόσκοπτα τις σπουδές του.  Σ’ αυτό τα πλαίσιο, οι διαγραφές δεν έχουν θέση. Τα οικονομικής φύσης επιχειρήματα που στηρίζουν τις τελευταίες είναι κενά νοήματος αφού οι φοιτητές από ένα σημείο και μετά δεν επιβαρύνουν καθόλου οικονομικά το πανεπιστήμιο. Βασικό μέλημα του ιδρύματος είναι η δημιουργία των υλικών συνθηκών για την απρόσκοπτη διεξαγωγή των σπουδών.

παροχές
Τα συγγράμματα (σημειώσεις, ηλεκτρονικά συγγράμματα και βοηθήματα από τους διδάσκοντες θεωρούνται μόνο συμπληρωματικά του συγγράμματος) πρέπει να παρέχονται δωρεάν από το πανεπιστήμιο σε όλους και όλες ανεξαρτήτως έτους σπουδών ή άλλων κριτηρίων. Η χρήση του τυπογραφείου του ΕΚΠΑ κρίνεται απαραίτητη για την απεμπλοκή της έκδοσης των συγγραμμάτων από ιδιωτικούς ομίλους. Η φοιτητική ιδιότητα διαπερνά όλους και όλες και επομένως τα δικαιώματα που συνοδεύονται απ’ αυτήν είναι καθολικά. Συγχρόνως, οι ιδιωτικοποιήσεις και τα δίδακτρα απέχουν πολύ από τον χαρακτήρα του πανεπιστημίου και έρχονται σε αντίθεση με τις βασικές του αρχές. Δεν μπορούν τα οικονομικά κριτήρια να γίνονται διαφοροποιητικά χαρακτηριστικά για μια κατανομή σε αυτούς δεν μπορούν να σπουδάσουν και σε αυτούς που μπορούν. Το δικαίωμα στην φοίτηση στο πανεπιστήμιου είναι αναφαίρετο και καθολικό και ο σκοπός του ιδρύματος είναι να το διασφαλίζει.

Η  δωρεάν σίτιση και στέγαση για όλους τους φοιτητές χωρίς οικονομικά κριτήρια είναι πάγια θέση του πανεπιστημίου. Επίτευξη του στόχου μπορεί να γίνει αξιοποιώντας τα άδεια κτίρια του πανεπιστημίου και γενικότερα του  δημοσίου για τις ανάγκες των φοιτητών και φοιτητριών ανεξαρτήτως εισοδήματος και τόπου κατοικίας.

Ο πολιτισμός θεωρείται βασικό στοιχείο των αξιών που προωθεί το ίδρυμα. Οπότε, η δημιουργία ομάδων θεάτρου, κινηματογράφου, φωτογραφίας, κύκλων αυτομόρφωσης από τους φοιτητές, που θα λειτουργούν συλλογικά και αντιεμπορευματικά, θα στηριχθεί από το πανεπιστήμιο με όποια μέσα διαθέτει. (αίθουσες, ηλεκτρονικός εξοπλισμός, βιβλιοθήκες κτλ)

Η ασφάλιση και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι προνόμιο του κάθε φοιτητή και φοιτήτριας καθώς το πανεπιστήμιο θεωρεί ότι η μέριμνα για την υγεία πρέπει να διασφαλίζεται από το ίδιο το ίδρυμα έτσι ώστε η διαδικασία της φοίτησης να είναι αποκομμένη από την ανάγκη του να εργάζεται κάποιος ώστε να έχει ασφαλιστικό ταμείο ή να του παρέχεται οικογενειακή μέριμνα.

Η μεταφορά των φοιτητών και των φοιτητριών στις αστικές τους μετακινήσεις τουλάχιστον θα γίνεται δωρεάν, καθώς και αυτές που αφορούν την πόλη που είναι η μόνιμη κατοικία τους στην Αθήνα. Επίσης θεωρείται αυτονόητο ότι η παροχή του φοιτητικού πάσο θα αφορά την ίδια χρονική περίοδο με την συνολική διάρκεια των σπουδών.

Βασική κατευθυντήρια γραμμή είναι ότι οι φοιτητικές παροχές γίνονται αντιληπτές ως δικαιώματα καθολικά και όχι ως παροχές σε λίγους (ή κάποιους). Οπότε και διοικητικό προσωπικό που θα εργάζεται στις δομές αυτές δεν μπορεί παρά να υπόκειται στο πανεπιστήμιο, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η μη εμπλοκή ιδιωτικών πρωτοβουλιών και συμφερόντων (εργολαβίες).



ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ

Το πανεπιστήμιο αναλαμβάνει την υποχρέωση δημιουργίας μιας οργανωμένης φοιτητικής καθημερινότητας. Είναι λογικό για αυτό να απαιτούνται συγκεκριμένες υποδομές για τις οποίες αναλαμβάνει το κόστος δημιουργίας τους και συντήρησης τους το ίδρυμα μέσω του κρατικού πάντα προϋπολογισμού.

Οι βιβλιοθήκες και τα αναγνωστήρια είναι απαραίτητα για την φοιτητική ζωή. Πρέπει να είναι ενημερωμένα ανάλογα με το επιστημονικό πεδίο που αντιστοιχούν (βιβλιοθήκη τομέα διεθνών σπουδών νομικής, τμήματος ψυχολογίας φιλοσοφικής κτλ), δηλαδή με βιβλιογραφία που να καλύπτει ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο φάσμα πληροφοριών και παλαιοτέρων συγγραμμάτων αλλά και των σύγχρονων επιστημονικών ανακαλύψεων, θεωριών και καινοτομιών. Αντίστοιχα τα εργαστήρια και οι ειδικές υποδομές που χρειάζονται για την διδασκαλία μαθημάτων είναι επίσης ευθύνη του ιδρύματος.

 Τα εγχειρήματα αλληλεγγύης και οι αυτοοργανωμένοι χώροι που έχουν συγκροτηθεί στο πανεπιστήμιο λειτουργούν με βάση την οριζόντια επικοινωνία και την άμεση δημοκρατία. Το ίδρυμα βέβαια αντιλαμβάνεται ότι οι χώροι αυτοί λειτουργούν αυτόνομα, οπότε η παρέμβαση του σε αυτά άπτεται μόνο στην παραχώρηση χώρων του πανεπιστημίου.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΑΣΥΛΟ

Το πανεπιστήμιο αποτελεί χώρο ασύλου. Άσυλο ιδεών, ιδεολογικών αντιπαραθέσεων, πολιτικών συγκρούσεων και διαφώνιων αλλά ταυτόχρονα και άσυλο αγώνων ενάντια στην εκμετάλλευση, την κρατική αυθαιρεσία, την καταστολή, τα αφεντικά, το φασισμό. Ένας χώρος που θα περιλαμβάνει φωνές διαμαρτυρίας, τις κοινωνικές διαργασίες που αμφισβητούν την κοινωνική αδικία και θα προωθούν το όραμα της κοινωνικής χειραφέτησης. θα ξεφύγει έτσι το πανεπιστήμιο από έναν ρόλο στείρας ακαδημαικής και εργασιακής επιμόρφωσης αλλά θα πάρει τα χαρακτηριστικά ενός δημιουργικού ελεύθερου κοινωνικού χώρου.

Μέσα σένα τέτοιο πλαίσιο, το πανεπιστήμιο είναι κάθετα απέναντι σε κάθε λογική ποινικοποίησης αγώνων και της πολιτικής/συνδικαλιστικής δράσης, δηλαδή χωρίς πειθαρχικές κυρώσεις ενάντια σε φοιτητές, διοικητικούς ή μέλη δεπ που αμφισβητούν έμπρακτα την κοινωνική αδικία και καταπίεση.


ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑ

Πρωταρχικός στόχος και κατεύθυνση της ερευνιτικής διαδικασίας είναι να απεγκλωβιστεί από τα ιδωτικά συμφέροντα και να στρέψει το βλέμμα της στις ανάγκες της κοινωνίας. Η έρευνα που παράγεται στο πανεπιστήμιο δεν μπορεί να εξαρτάται από εταιρίες και τους ισολογισμούς τους. Το πανεπιστήμιο με την στήριξη του κράτους οφείλει να κατευθύνει την παραγώμενη γνώση στην βελτίωση της ζωής όλης της κοινωνίας, αδιαμεσολάβητα από ιδιωτικά συμφέροντα. Αυτό προυποθέτει και ένα μετασχηματισμό της οικονομικής παραγωγής που το πανεπιστήμιο πρέπει να ακολουθήσει (και να τροφοδοτήσει), προς την κατεύθυνση του να τεθούν σε πρώτη προτεραιότητα οι ανάγκες των ανθρώπων.

Σε αύτο το πλαίσιο, με περιορισμούς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ελευθερία, την προστασία των ζώων και του περιβάλλοντος, η έρευνα στο πανεπιστήμιο μπορεί να συνεισφέρει σ’ ένα μετασχηματισμό της κοινωνίας σε μια δίκαιη και ίση οργάνωση όπου όλοι οι άνθρωποι θα απολαμβάνουν  τα βασικά αγαθά και υπηρεσίες.

Παράλληλα η ίδια η γνώση και η νοηματοδότηση της θα πρέπει να αποκοπούν από την σκληρή εξειδίκευση και την σύνδεση με την αγορά εργασίας αλλα και να αποκτήσουν ένα χειραφετητικό περιεχόμενο. Η γνώση στο Πανεπιστήμιο θα πρέπει να αναπτύσσει πολύπλευρες γνώσεις χωρίς την συσχέτιση τους με την εργασιακή προοπτική, να δίνει ερεθίσματα για συνεχή κριτική του κυρίαρχου λόγου, να μην υποτάσσεται στις κυρίαρχες σχέσεις εξουσίας που την παράγουν. Σε συνεχή σύνδεση με το κοινωνικό γίγνεσθαι οφείλει να τίθεται με το μέρος της κοινωνίας.



ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Το παραπάνω κείμενο προφανώς δεν μπορεί να αποτελέσει σε αυτή την μορφή του το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας του ιδρύματος. Ωστόσο θεωρούμε ότι περιγράφει επαρκώς τους βασικούς πυλώνες με βάση τους οποίους το πανεπιστήμιο θα μπορεί να χαρακτηρίστει δημόσιο μαζικό δωρεάν και δημοκρατικό και να εξυπηρετεί τις ανάγκες όσων εργάζονται, ζουν καθημερινά μέσα σε αυτό αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας. Πιστεύουμε ότι το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας εφόσον είναι το σώμα εκείνο που θα πρέπει να ορίσει την δομή και την λειτουργία του ιδρύματος είναι και αυτό που πρέπει να διαβουλευτεί μέσω διαδικάσιων του για το μέλλον των σχολών και όχι τα συμβούλια ιδρύματος με τους managers, το υπουργείο με την Τρόικα, η σύγκλητος σε κλειστές προαποφασισμένου αποτελέσματος συνεδριάσεις.

Βέβαια επειδή η πραγματικότητα είναι αμείλικτη, είναι προφανές ότι στην περίοδο της εκτεταμένης επίθεσης των από πάνω σε ολόκληρη την κοινωνία, το να πάρει το πανεπιστημίο τέτοιο χαρακτήρα είναι αδύνατο. Η δημιουργία ελεύθερων κοινωνικών χώρων προβληματισμού και γνώσης με την αλληλεγγύη ως βασικό άξονα των κοινωνικών σχέσεων είναι στο αντίποδα της κυβερνητικής πολιτικής που ασκέιται. Αυτό όμως πρέπει να είναι η κινητήρια δύναμη που θα μας ωθεί στους αγώνες του σήμερα βάζοντας το στίγμα του συλλογικού οράματος.


Οπότε, για το πανεπιστήμιο των αναγκών μας σε μία ελεύθερη κοινωνία θα συνεχίσουμε να συμμετέχουμε σε κάθε κοινωνικό, εργασιακό, εκπαιδευτικό αγώνα που δίνεται ενάντια στις μνημονίακες πολιτικές και στις εξειδικεύσεις τους, ενάντια σε όποιον υποτιμά τις ζωές μας. Επιθυμούμε ακόμα να γίνουμε κομμάτι αυτής της κοινωνικής κίνησης που θα ανατρέψει αυτήν την κυβέρνηση και τις πολιτικές της, χτίζοντας παράλληλα την κοινωνία, άρα και το Πανεπιστήμιο, των ονείρων μας! 

ΕΚΠΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου