Αν μπορούσαμε σε τρεις λέξεις να
συμπυκνώσουμε το νόημα του θεσμού του Πανεπιστημίου αυτές τις μέρες, αυτές οι
τρεις λέξεις θα ήταν «Πανεπιστήμιο έκτακτης ανάγκης». Κι αυτό γιατί το
Πανεπιστήμιο έχει γίνει ένα πεδίο ιδεολογικής (καμιά φορά και κυριολεκτικής)
μάχης. Κι αν θέλαμε να κάνουμε το ίδιο και για την κατάσταση στην οποία
βρίσκεται το κράτος οι λέξεις δεν θα άλλαζαν πολύ: «Κράτος έκτακτης ανάγκης».
Πανεπιστήμιο έκτακτης ανάγκης
Ας το δούμε λίγο συνοπτικά. Αυτή
τη στιγμή οι κυρίαρχοι, των οποίων ενδοπανεπιστημιακός πρωτοπόρος είναι ο Θ.
Φορτσάκης, έχουν στο μυαλό τους δύο εικόνες για το πανεπιστήμιο. Από την μια,
το δικό τους πανεπιστήμιο, το «καθαρό», το «εξορθολογισμένο», το ανταγωνιστικό
και παραγωγικό, το εναρμονισμένο με τους νόμους και τους ρυθμούς της αγοράς, το
τεχνοκρατικό, το αποστειρωμένο από πολιτικά μικρόβια και ιδεολογικές αγκυλώσεις,
με λίγα λόγια το πανεπιστήμιο της νεοφιλελεύθερης ουτοπίας. Από την άλλη, το
πανεπιστήμιο όπως δημιουργήθηκε στη Μεταπολίτευση, το «μολυσμένο», το «νοσηρό»,
με την εμπλοκή των πολιτικοποιημένων φοιτητών στη διοίκηση που «κολλάει» τις
μεταρρυθμίσεις, με τους «τραμπούκους» που μας εμποδίζουν να γίνουμε «Ευρωπαίοι».
Ποιος είναι ο υπεύθυνος; Οι
φοιτητές, φυσικά. Οι φοιτητές, κυρίως αριστεροί ή αναρχικοί ή πολλές φορές και
μη ιδεολογικά αυτοπροσδιοριζόμενοι φοιτητές που αναπτύσσουν ένα ενδιαφέρον για
τα κοινά, βρίσκονται στο στόχαστρο ως τα «μιάσματα» που αρρωσταίνουν το
πανεπιστήμιο και δεν το αφήνουν να αποκτήσει την ευρωστία των αγορών και του
ιδιωτικού κεφαλαίου. Συγκροτούνται, λοιπόν, ως ο εχθρός εντός του
πανεπιστημίου, όπως άλλοτε οι μετανάστες συγκροτήθηκαν ως εχθροί εντός της
κοινωνίας. Ο εχθρός αυτός πια δεν είναι νόμιμος ή παράνομος. Είναι απλά εχθρός
και ως τέτοιος πρέπει να πολεμηθεί. Ο Θ. Φορτσάκης όταν περιφρουρεί με ΜΑΤ την
Πρυτανεία ή τη Νομική δεν δρα εντός της νομιμότητας. Ούτε ισχυρίζεται πως το
κάνει. Ισχυρίζεται όμως, κι αυτή ακριβώς είναι η επικοινωνιακή του γραμμή, πως
ό,τι κάνει νομιμοποιείται από το μέγεθος της απειλής που αυτά τα «μιάσματα»
αποτελούν για το πανεπιστήμιο. Οι μεταφορές από την ιατρική γλώσσα («μικρόβιο»,
«αρρώστια», «μολυσμένο») δεν είναι τυχαίες: ο ασθενής νοσεί και για να υγιάνει
το μικρόβιο πρέπει να εξοντωθεί.
Το ερώτημα είναι βέβαια τι ωφελεί
τους κυρίαρχους η παγίωση αυτού του ερμηνευτικού σχήματος του «εσωτερικού
εχθρού». Σε πολλά και σημαντικά. Αφενός, χρησιμοποιούν τον «εχθρό», ενόψει της
απειλής του οποίου αιτιολογούν και επιβάλλουν όλες τις μεταρρυθμίσεις που
θέλουν στο πανεπιστήμιο. Όσες αντιδράσεις κι αν υπάρξουν από τα αγωνιζόμενα
κομμάτια της ακαδημαϊκής κοινότητας, αυτές δεν θα έχουν κανένα κύρος στην κοινή
γνώμη λόγω της προληπτικής κατάταξης τους στην κατηγορία του «εχθρού».
Αφετέρου, οι μεταρρυθμίσεις που επιβάλλουν θέλουν να στεριώσουν και να
διαιωνιστούν. Κι αυτό επιτυγχάνεται με τη συγκρότηση μιας εναρμονισμένης με
αυτές ταυτότητας φοιτητή. Ενός φοιτητή εγκλωβισμένου στο δόγμα «νόμος και
τάξη», ενός φοιτητή θιασώτη του ατομικού δρόμου, ενός φοιτητή απροβλημάτιστου
από την κοινωνική αδικία, ενός φοιτητή που «δεν θέλει μπλεξίματα», που είναι
τυλιγμένος σαν το μπιφτέκι μες στο σελοφάν (Baudrillard) και δεν
κινδυνεύει μα ούτε και ζει.
Οι securities μπορούν
επίσης να ερμηνευθούν υπό αυτό το πρίσμα. Ακόμα και αν τα πανεπιστήμια ήταν
πράγματι κέντρα ανομίας οι securities δεν έχουν καμιά πρακτικά χρησιμότητα. Υπάρχουν όμως προς
επίρρωση του επιχειρήματος της ύπαρξης του «εχθρού». Αν υπάρχουν σεκιούριτι,
καλλιεργείται ο φόβος για την ανομία και ο «εχθρός» φαντάζει πραγματικός.
Και πως σκοπεύουν να ξεφορτωθούν
εν τέλει τον «εχθρό», δηλαδή εμάς; Εδώ εισάγεται το στοιχείο των ταξικών
φραγμών. Όταν θα τελειώσουν τις μεταρρυθμίσεις τους και δεν θα έχουν ανάγκη πια
τον εσωτερικό εχθρό, αυτός θα έχει μείνει ήδη έξω λόγω της ταξικής φύσης των
μεταρρυθμίσεων αυτών. Στο πανεπιστήμιο θα έχουν μείνει οι έχοντες αρκετά ώστε
να πληρώνουν σίτιση, στέγαση, συγγράμματα, μεταφορές, δίδακτρα. Το κατ’ αυτούς
υγιές πανεπιστήμιο ως γκέτο πλουσίων.
Κράτος έκτακτης ανάγκης
Το δε κοινωνικό πεδίο
χαρακτηρίζει επίσης μια νομιμότητα a la carte και φυσικά ο στιγματισμός ολόκληρων κοινωνικών ομάδων ως
εχθρών. Οι απεργός πείνας Ν. Ρωμανός οδηγείται στο θάνατο διεκδικώντας κάτι το
οποίο προβλέπεται από τους νόμους. Παρόλα αυτά, αυτό δεν λαμβάνεται υπόψη γιατί
ο Ρωμανός ανήκει στους εχθρούς. Εκεί που ανήκουν οι διαπομπευμένες από τον νυν
Υπουργό Παιδείας οροθετικές γυναίκες (μία εξ αυτών αυτοκτόνησε πριν λίγες
μέρες), εκεί που ανήκουν και οι Σύριοι πρόσφυγες, τους οποίους το Υπουργείο του
μπασκετμπολίστα Κικίλια χαρακτήρισε υγειονομικό κίνδυνο.
Η απεργία πείνας είναι μια
σύγχρονη μορφή αντίστασης. Απέναντι σε μια εξουσία που αξιώνει να διαχειρίζεται
τη ζωή και τα σώματα των ανθρώπων (φυλακές, στρατόπεδα συγκέντρωσης κλπ.) ο Ν.
Ρωμανός και οι άλλοι απεργοί πείνας ξαναπαίρνουν την αυτοδιάθεση των σωμάτων
τους στα χέρια τους και την αμφισβητούν έμπρακτα.
Η δικαίωση του Νίκου Ρωμανού
προφανώς δεν αναιρεί αυτή την ανάλυση. Απλούστατα, η δική του επιμονή στη
διεκδίκηση της αξιοπρέπειας και της «ανάσας ελευθερίας» καθώς και το μαζικό και πολύμορφο κίνημα
αλληλεγγύης που αναδύθηκε σε όλη την Ελλάδα νομιμοποίησαν κοινωνικά το δίκαιο
αίτημα του και άσκησαν τις απαραίτητες πιέσεις στην Κυβέρνηση να δεχθεί τη λύση
που πρότειναν τα άλλα πολιτικά κόμματα (πλην της Χρυσής Αυγής που είχε ίδια
γραμμή με τη Νέα Δημοκρατία). Βεβαίως, η λύση του «βραχιολακίου» αφήνει τον
προβληματισμό για το πώς η χρήση του στο μέλλον μπορεί να επεκταθεί και σε
άλλες περιστάσεις (π.χ. υποδίκων) φτιάχνοντας ένα ασφυκτικό, πανοπτικό και
οργουελικό σκηνικό. Παρόλα αυτά, στην προκειμένη περίπτωση των εκπαιδευτικών
αδειών ήταν πράγματι ένα προχώρημα σε σχέση με τον υπάρχοντα σωφρονιστικό
κώδικα.
Και τώρα τι;
Μπροστά στην ασταμάτητη περιστολή δικαιωμάτων πρέπει να απαντάμε με
δημοκρατία και δια αυτής να οργανωνόμαστε σε μαζικούς και διαρκής αγώνες.
Γυρνώντας στις Γενικές Συνελεύσεις των Φοιτητικών μας Συλλόγων,
επανανοηματοδοτώντας τες, κάνοντας τες πιο δημοκρατικές και συμμετοχικές,
αναβαθμίζοντας ποιοτικά τον διάλογο οφείλουμε να βρούμε το όραμα που μας
συνέχει όλους και όλες και να αγωνιστούμε με αλληλεγγύη και συλλογικότητα
μακριά από ιδιοκτησιακές και διασπαστικές λογικές. Να επανοικειοποιηθούμε την νομιμότητα αναδεικνύοντας πως αυτή πηγάζει από
το δίκιο των καταπιεσμένων.
Είναι σαφές ότι οι κυρίαρχοι
έχουν ένα όραμα για την κοινωνία. Πρέπει λοιπόν να δημιουργήσουμε και εμείς το
δικό μας και να αρχίσουμε βήμα-βήμα την οικοδόμηση του. Να σκιαγραφήσουμε με
εργαλείο τον κοινωνικό πειραματισμό το πανεπιστήμιο των αναγκών και την
κοινωνία των ονείρων μας. Ο Ν. Ρωμανός
και οι αλληλέγγυοι απεργοί πείνας, οι διαμαρτυρόμενοι Σύριοι πρόσφυγες, οι
μετανάστες, οι αγωνιζόμενοι φοιτητές είναι όντως μικρόβια. Τα μικρόβια που
μολύνουν αυτή την σάπια κοινωνία με τον σπόρο της ανατροπής.
Εδώ Πανεπιστήμιο:
τι μας αφορά η εκλογή του ΠτΔ;
Για την ακρίβεια μας αφορά η μη
εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, η οποία θα οδηγήσει στην πτώση της
κυβέρνησης και στην προκήρυξη εκλογών. Και τι αφορά αυτό τη Γενική Συνέλευση
ενός Φοιτητικού Συλλόγου; Την αφορά ακριβώς γιατί το πανεπιστήμιο δεν αιωρείται
υπεράνω της κοινωνίας αλλά αντίθετα είναι οργανικό της κομμάτι. Με αυτή την
έννοια, οι πολιτικές εξελίξεις και επιλογές που συμβαίνουν σε επίπεδο κοινωνίας
επηρεάζουν σημαντικά και τον χώρο του πανεπιστημίου. Για να οικοδομήσουμε,
επομένως, με φαντασία, αγωνιστική διάθεση και δημιουργικότητα το πανεπιστήμιο
των αναγκών μας, το πανεπιστήμιο που θέλουμε θα πρέπει ταυτόχρονα να
αγωνιστούμε και για την κοινωνία που θέλουμε και το πρώτο μπορεί να
πραγματοποιηθεί μόνο εντός της δεύτερης. Η διαφαινόμενη λοιπόν κυβέρνηση της
αριστεράς, χωρίς αυταπάτες πως μπορεί να αποτελέσει από μόνη της την ικανή
συνθήκη, αποτελεί όμως την αναγκαία προκειμένου τα κινήματα και η από τα κάτω
κοινωνική κίνηση να βρουν τον χώρο να οικοδομήσουν βήμα – βήμα μια
χειραφετημένη κοινωνία. Κι ας είναι αυτή η κυβέρνηση της αριστεράς ο κόμβος
μέσα από τον οποίον θα περάσει ο κοινωνικός μετασχηματισμός…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου