Αριστερή Ενότητα Φιλοσοφικής

                          Κυβερνητική πανδημία

Η πανδημία του COVID-19 που πρωταγωνιστεί το τελευταίο διάστημα στο παγκόσμιο σκηνικό έχει επιφέρει αλλαγές στην καθημερινότητα μας βάζοντας στο τραπέζι νέα ερωτήματα και προβληματικές που τόσο το κοινωνικό σύνολο όσο και η πολιτική ηγεσία καλούνται να αντιμετωπίσουν.

Με το σλόγκαν των ημερών «Μένουμε Σπίτι» να κυριαρχεί στα ΜΜΕ γίνεται ταυτόχρονα λόγος για ‘’ατομική ευθύνη’’. Στο πλαίσιο μιας ευνομούμενης κατά το φαίνεσθαι πολιτείας έχει αξία να αποδομήσει κανείς την φράση αυτή.

Αρχικά θα πρέπει να τονιστεί πως η κυβέρνηση προέβαλε το προαναφερθέν «σλόγκαν» ως μια καθολική επιβολή χωρίς να κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους ανάλογα με τις επιμέρους ανάγκες τους. 

Μένουμε Σπίτι. Αλλά σε ποιο σπίτι; Δίπλα σε ποιους; Μόνοι μας;
Άνθρωποι λόγου χάριν που είναι άστεγοι δεν προβλέπεται κάποιου είδους στέγαση, πρόσφυγες στα κέντρα κράτησης που βιώνουν τον εγκλεισμό ούτως ή άλλως ,τις αντίξοες συνθήκες και την πλήρη απουσία τροφίμων και ειδών ανάγκης. Οικογένειες με προβλήματα ενδοοικογενειακής βίας, άτομα που νοσούν ψυχικά και τέλος, φοιτητ(ρι)ες που μένουν στις εστίες χωρίς τη λειτουργία λεσχών, που μάλιστα βρίσκονται υπό την απειλή της έξωσης, μετά την απόφαση της κυβέρνησης για εκκένωση των εστιών.

Το «μένουμε σπίτι» από προτροπή κατέληξε σε προσταγή. Η απαγόρευση κυκλοφορίας επιδεινώνει την ήδη δύσκολη ζωή ευπαθών ομάδων (όπως οι προαναφερθείσες) και δημιουργεί προβλήματα σε τομείς ζωής, εργασίας, μίσθωσης. Όπως διαπιστώνει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ακόμα και ένα τόσο ακραίο μέτρο, όπως η απαγόρευση της κυκλοφορίας, είναι ανεπαρκές αν ελλείπουν μέτρα ισχυροποίησης του συστήματος υγείας.

Καθίσταται λοιπόν σαφές πως η κυβέρνηση θέτει ως προτεραιότητα την ατομική ευθύνη ως μέσο «άφεσης αμαρτιών» για την έλλειψη λήψης αποφάσεων και μέτρων. Σαφώς, η ατομική ευθύνη είναι σημαντική αλλά δεν αποτελεί μοναδικό καθοριστικό παράγοντα στην εξέλιξη μιας κρίσης. Παράλληλα λοιπόν με την ατομική ευθύνη και την τήρηση κανόνων από την πλευρά μας, χρειάζεται και η κυβέρνηση να αναλάβει τις ευθύνες της.

Η κατάσταση που διαμορφώθηκε λόγω της πανδημίας φανέρωσε με ξεκάθαρο τρόπο τις ελλείψεις του δημόσιου συστήματος υγείας, οι οποίες είναι αποτέλεσμα των πολιτικών λιτότητας που εφαρμόστηκαν από αυτή αλλά και τις προηγούμενες κυβερνήσεις την δεκαετία που πέρασε (πχ απολύσεις επί υπουργίας Γεωργιάδη). Εξαιτίας της υπο-χρηματοδότησης και της επακόλουθης υποβάθμισης τόσο των νοσοκομείων όσο και των υπόλοιπων δομών υγείας, οι εργαζόμενοι/ες σε αυτές, καλούνται τώρα να αντιμετωπίσουν ακραίες καταστάσεις, με σοβαρές ελλείψεις τόσο στο προσωπικό (πχ γιατροί, νοσοκόμοι/ες), όσο και στα υλικά (πχ μάσκες, αντισηπτικά). 

Οι ευρωπαϊκές απαιτήσεις προβλέπουν 3.500 ΜΕΘ (Μονάδες Εντατικής Θεραπείας) για τη χώρα μας, τη δεδομένη στιγμή λειτουργούν στην Ελλάδα 685 –μετά την επίταξη και ιδιωτικών κλινών-, νούμερο που μεταφράζεται σε 6,3 κλίνες ανά 100.000 κατοίκους. Το αλλεπάλληλα μειούμενο ποσοστό επί του Α.Ε.Π. που δαπανάται για τη δημόσια υγεία, βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο 5,2%, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε είναι 7%, ενώ  όσον αφορά στο σύνολο των κρατικών δαπανών για την υγεία, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 25η θέση από τις 28. Ενδεικτικά να αναφερθεί, ότι η χώρα βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις ποσοστιαίων δαπανών για την στρατιωτική άμυνα.

Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι και ο ιδιωτικός τομέας δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μόνος του την κρίση. Μάλιστα, τις προηγούμενες μέρες παρατηρήθηκαν φαινόμενα αισχροκερδείας, καθώς υπήρξε ακόμα και χρέωση 300 ευρώ για την διεξαγωγή διαγνωστικού τεστ. Επίσης, συζητείται μέχρι στιγμής η χρήση ΜΕΘ ιδιωτικών κλινικών, με υπέρογκη αποζημίωση (1600 ευρώ ημερησίως), χωρίς φυσικά αυτό να αποτελεί επίταξη. Ακόμα και σε αυτή την κρίση γίνεται αντιληπτό ότι για τον ιδιωτικό τομέα προέχει το κέρδος και όχι το συλλογικό συμφέρον.

Σε μια τέτοια περίοδο όπου η υγεία έχει τεθεί ως πρωταρχική προτεραιότητα, ακόμα και οι υποστηρικτές του νεοφιλελευθερισμού, η κυβέρνηση της ΝΔ, υποχώρησε σε ένα βαθμό από τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, μιλώντας για ενίσχυση του κρατικού συστήματος υγείας. Γίνεται φανερό πως δημιουργείται μια ρωγμή στο νεοφιλελεύθερο δόγμα, το οποίο έχει ως προτεραιότητα τα συμφέροντα του Κεφαλαίου και όχι τις κοινωνικές ανάγκες. Είναι διακύβευμα να αναδείξουμε τις καταστροφικές συνέπειες που έχει για την κοινωνία και μετά το πέρας της πανδημίας.


Όλα τα παραπάνω καταστούν σαφή την ανάγκη για ένα ισχυρό και αποτελεσματικό δημόσιο σύστημα υγείας, το οποίο θα χρηματοδοτείται επαρκώς από το κράτος. Η πανδημία αυτή μας οδήγησε να αντιληφθούμε την αξία της υγείας και την σημασία της ως καθολικό αγαθό. Είναι απαραίτητο επομένως η κυβέρνηση να αναλάβει τις ευθύνες της και να εφαρμόσει πολιτικές που θα στοχεύουν στην διασφάλιση του αγαθού αυτού. Ακόμα, χρειάζεται να λάβει ιδιαίτερη μέριμνα για τις ευάλωτες ομάδες που αναφέρθηκαν και παραπάνω, οι οποίες λόγω των ιδιαίτερων αναγκών τους και των δύσκολων συνθηκών που βιώνουν, καταλήγουν να αντιμετωπίζουν ακόμα σοβαρότερα προβλήματα στην παρούσα κατάσταση. Μόνο μια γνήσια κοινωνική πολιτική, που στοχεύει στην εξυπηρέτηση του συλλογικού συμφέροντος, δύναται να εξασφαλίσει μια αξιόλογη ποιότητα ζωής.

Η ατομική ευθύνη, ή καλύτερα οι προσωπικές μας αποφάσεις και πράξεις στα πλαίσια της συλλογικής ευθύνης, είναι αναγκαία. Όχι όμως επαρκής. Χρειάζονται μέτρα που θα προστατεύουν αποτελεσματικά, θα βοηθούν αυτούς/ες που «σηκώνουν» το βάρος της αντιμετώπισης της πανδημίας και συνολικά θα διασφαλίζουν τα δικαιώματα του εργαζόμενου κόσμου. Η κυβέρνηση έχει την υποχρέωση να θωρακίσει το δημόσιο σύστημα υγείας και όχι να αρκείται στο να επιρρίπτει την ευθύνη αποκλειστικά στους πολίτες, αλλά ούτε και να καλεί εθελοντές να συνδράμουν στην αντιμετώπιση των ελλείψεων που και αυτή, μεταξύ άλλων, έχει δημιουργήσει.

Οφείλουμε νακάνουμε το «μένουμε σπίτι» πράξη, εφόσον το ίδιο το δημόσιο σύστημα υγείας δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την έξαρση της πανδημίας. Έμπρακτα στεκόμαστε δίπλα σε κάθε άνθρωπο που το έχει ανάγκη, παρέχοντας είτε είδη πρώτης ανάγκης είτε οικονομική βοήθεια, σε όποι@ τη χρειάζεται.